Tribute to Douglas Adams
Το αμφιθέατρο ήταν γεμάτο. Ο Μπάμπης προσπαθούσε να εξηγήσει στους φοιτητές του τελευταίου έτους του ΜΙΤ την εφαρμοσμένη τεχνολογία των τεχνητών νευρωνικών δικτύων. Μπροστά του είχε μια καινοτόμα συσκευή, έναν υπολογιστή ίδιας τεχνολογίας. Την είχε ονομάσει Αριάδνη. Το όνομα δεν ήταν τυχαίο. Χρησιμοποιούσε έναν συνδυασμό όλων των καινοτόμων μεθόδων και μοντέλων για να παράγει απαντήσεις σε οποιοδήποτε ερώτημα με κορωνίδα την μέθοδο οπισθοδιάδοσης του λάθους (Backpropagation Neural Network). Η λογική της έμοιαζε με ένα νήμα που έδειχνε την σωστή απάντηση ανάμεσα σε δαιδαλώδεις επιλογές. Επιπλέον είχε προσαρτημένο ένα σύστημα σύνθεσης και αναγνώρισης φωνής. Μπορούσε και αλληλεπιδρούσε με φωνητική επικοινωνία. Όμως ακόμα δεν είχαν καταφέρει να δώσουν χρώμα στην φωνή. Κάθε φορά που μίλαγε, ο Μπάμπης ένιωθε ότι του μιλάει η πεθερά του. Είχε ακόμα την καινούργια μορφή δυναμικής μνήμης που επέτρεπε την άπειρη αποθήκευση δεδομένων με τεχνολογία πρωτοεμφανιζόμενη. Κάποιοι θεωρούσαν ότι θα μπορούσε να χωρέσει όλο το διαδίκτυο και να έχει χώρο για αντίγραφα ασφαλείας. Ήταν ανεπτυγμένη από το ανάλογο τμήμα του Ινστιτούτου και βασιζόταν στην τεχνολογία των κβαντικών μονάδων (qubits). O Μπάμπης ήταν περήφανος για αυτό το επίτευγμα. Χρόνια μελέτης και ανάπτυξης χρειάστηκαν για να γίνει πραγματικότητα. Η Αριάδνη μπορούσε με την χρήση της υπέρθεσης και διεμπλοκής καταστάσεων, να φτάσει σε λογικά συμπεράσματα που ούτε καν θα μπορούσε να εκτιμήσει ο άνθρωπος.
Θέλοντας να δελεάσει το κοινό του, ο Μπάμπης, ξεκίνησε ένα διάλογο με την Αριάδνη.
«Καλησπέρα Αριάδνη»
«Καλησπέρα κύριε καθηγητή, αν και το καλημέρα θα ήταν σοφότερη επιλογή» αποκρίθηκε η Αριάδνη. Ένα μαζικό χαχανητό ακούστηκε. Ο Μπάμπης χαμογέλασε, ήξερε ότι οι φοιτητές του τον παρακολουθούσαν. Συνέχισε την παρουσίαση του και ανέφερε την πολύ δύσκολη ύλη, κάποιες φορές ζητώντας από την Αριάδνη να αναλύσει τομείς του μαθήματος για να δελεάσει περισσότερο τους φοιτητές.
Η ώρα συμπληρώθηκε και το αμφιθέατρο άδειασε. Ο Μπάμπης συμμάζευε τις σημειώσεις του κοιτάζοντας το ρολόι του και η Αριάδνη συνέχισε να επεκτείνει τις νευρωνικές συνάψεις όταν συνέβη. Ο Μπάμπης πρόλαβε να δει τον δείκτη των δευτερολέπτων να σταματά. Ένα τρεμόπαιγμα στα φώτα έγινε αντιληπτό και μία αίσθηση τον έκανε να ανασηκώσει το κεφάλι του. Η Αριάδνη ανέφερε με την σταθερή, χωρίς συναίσθημα, φωνή της «Ένα νέο συμπέρασμα δομήθηκε στη βάση δεδομένων μου».
Στάθηκε ακίνητος και παρατήρησε ότι όλα έμοιαζαν ίδια αλλά ήταν διαφορετικά. Το πρώτο που εντόπισε είναι η απώλεια θορύβου, μπορούσε να ακούσει την ανάσα του, τον χτύπο της καρδιάς του ακόμα και ένα ελαφρύ γουργούρισμα του πεπτικού του συστήματος. Ένιωσε περίεργα καθώς ήταν σίγουρος ότι δεν ένιωθε το πάτωμα κάτω από τα πόδια του. Ήταν έτοιμος να φωνάξει για βοήθεια καθώς σκεπτόταν ότι πάθαινε εγκεφαλικό, όταν είδε το στυλό του να περνά αιωρούμενο μπροστά από τα μάτια του. Το αντιμετώπισε ψύχραιμα. Μένοντας ακίνητος με ανοιχτό το στόμα. Μετά από μερικά δευτερόλεπτα ηλιθιότητας, αποφάσισε να διερευνήσει το φαινόμενο.
Άφησε το σώμα του ελεύθερο, με απλές κινήσεις το έκανε να επιπλεύσει πάνω από το πόντιουμ, να πετάξει πάνω από τις θέσεις του αμφιθέατρου και να πλησιάσει την πόρτα. Δοκίμασε να την ανοίξει, χρειάστηκε παραπάνω δύναμη από όσο νόμιζε. Η πόρτα άνοιξε φανερώνοντας του το χάος. Ένα απόλυτο σκοτάδι. Το σαγόνι του ξανακρέμασε. Η ηλιθιότητα αυτή την φορά κράτησε μόνο όσο χρειάστηκαν τα μάτια του για να συνηθίσουν το σκοτάδι και να αρχίσουν να βλέπουν τις λεπτομέρειες. Ένας άγνωστος έναστρος ουρανός τον περιέβαλε. Μπορούσε να δει ότι παντού γύρω του υπήρχε μια τεράστια φούσκα. Ωραία σκεφτηκε είμαι μέσα σε μια φούσκα κάπου στο διάστημα. Το σαγόνι του ξανακρέμασε κοιτώντας το αχανές κενό. Του ήταν αδύνατο να εντοπίσει κάποιον σχηματισμό. Λες και κάποιος τσουβάλιασε το σύνολο των ουρανίων σωμάτων, τα ταρακούνησε μέσα σε μία μπετονιέρα και τα αμόλησε ξανά. Στην σκέψη αυτή το μισάνοιχτο στόμα του σχημάτισε ένα εξίσου ηλίθιο χαμόγελο. Αν μπορούσε να δει το πρόσωπο του η ιδέα του εγκεφαλικού θα επανερχόταν. Έμεινε εκεί να παρακολουθεί την απεραντοσύνη του “κάτι άλλου” που τον περιέβαλε. Ήταν σίγουρος ότι κάπου μέσα στο αχανές διάστημα κάποιες άλλες νοήμονες μορφές ζωής τον παρακολουθούσαν με τον ίδιο τρόπο. Παγιδεύτηκε στις σκέψεις του, ανακατεμένες και αυτές πιθανότατα με το ίδιο τσουβάλι και την ίδια μπετονιέρα.
Η Αριάδνη έσπασε την σιωπή «κύριε καθηγητά ανιχνεύω μια τεράστια αλλαγή των δεδομένων». Βουλωμένο γράμμα διαβάζεις, σκέφτηκε ενώ την ρώτησε «Περισσότερες λεπτομέρειες;»
«Εντοπίστηκαν σφάλματα σύνδεσης με όλα τα γνωστά δίκτυα, Το διαγνωστικό μου σύστημα αναφέρει ότι καμία μορφή επικοινωνίας δεν είναι εφικτή. Επιπλέον καμία γνωστή συχνότητα δεν ανταποκρίνεται ή έχει αναγνωρίσιμη μορφή. Η συσκευή ραδιοσυχνοτήτων αναφέρει εξαιρετικά υψηλά επίπεδα κοσμικής ακτινοβολίας χωρίς να ταιριάζει σε κανένα γνωστό μοτίβο, η κατάσταση οριοθετείται ως άγνωστη». Η ματιά που έριξε ο Μπάμπης στο πολύπλοκο μηχάνημα ήταν ίδια με αυτή που έριχνε στις οδηγίες συναρμολόγησης σουηδικών επίπλων, όταν το αποτέλεσμα δεν ταίριαξε με την περιγραφή.
Ο Μπάμπης πέρασε το επόμενο δίωρο γράφοντας και σβήνοντας στον πίνακα, προσπαθούσε να βρει μια θεωρία που να εξηγεί την κατάσταση. Μόνο μια λέξη έμεινε γραμμένη στο τέλος. ΑΙΤΙΑ. Πέρασε μισή ακόμα ώρα κοιτάζοντας τον πίνακα. Είχε αρχίσει να διψάει. Έψαξε σβέλτα την τσάντα του. Βρήκε ένα μπουκάλι νερό και με δυσκολία κυνήγησε μια γουλιά νερό στο αβαρές περιβάλλον. Η κίνησή του θύμισε ψάρι και κόντεψε να πνιγεί καταπίνοντας και γελώντας ταυτόχρονα. Αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την Αριάδνη.
«Αριάδνη»
«Μάλιστα κύριε καθηγητή»
«Όρισε σαν οριακό σημείο τον χρόνο που έχασες την σύνδεση και ανέφερε μου τις αλλαγές»
«Αδύνατον κύριε καθηγητά, ο χρόνος δεν αποτελεί πλέον διάνυσμα». Ξανακοίταξε το ρολόι του, οι δείκτες ήταν καρφωμένοι.
«Αριάδνη, όρισε σαν κύριο διάνυσμα την ιεραρχία συμβάντων και όχι το χρόνο και ανέφερε το προηγούμενο συμβάν από την απώλεια συνδέσεων»
«Ένα νέο συμπέρασμα δομήθηκε στη βάση δεδομένων μου»
«Συμπέρασμα σε ποιό ερώτημα;»
«Ερώτημα 3028672: Ποιός ο λόγος ύπαρξης του σύμπαντος;»
Ο Μπάμπης έμεινε σιωπηλός, ανέτρεξε στην μνήμη του, θυμήθηκε την πρώτη παρουσίαση σε δημόσια έκθεση της Αριάδνης και την ομάδα φοιτητών που βάλθηκε να χλευάσει το επίτευγμα της τεχνολογίας. Είχαν ρωτήσει ότι πιο τρελό μπορούσαν, ακόμα και αν η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα. Ένας όμως καχεκτικός τύπος έθεσε ακριβώς αυτό το ερώτημα. Ο σχεδιασμός της Αριάδνης της επέτρεπε να αφήνει σε αναμονή όσα ερωτήματα δεν μπορούσε να απαντήσει άμεσα και τα επεξεργαζόταν όταν δεν είχε φορτίο υπολογισμών. Η σκέψη του έγινε πιο βαθειά. Τινάχθηκε μόλις εντόπισε κάτι σχετικό. Αυτό δεν ήταν καλή κίνηση. Βρέθηκε κολλημένος στο ταβάνι. Προσπαθώντας να επανέλθει στο πάτωμα, σκέφτηκε :
Υπάρχει μια θεωρία ότι μόλις κάποιος κατανοήσει την πολυπλοκότητα και το λόγο ύπαρξης του σύμπαντος αυτό θα αντικατασταθεί αυτόματα από κάτι πιο σύνθετο και πιο πολύπλοκο.
Υπάρχει και μια δεύτερη θεωρία ότι αυτό έχει ήδη συμβεί πάνω από μία φορές.
Douglas Adam (το ρεστοράν στην άκρη του σύμπαντος)
Προσπάθησε, σαν σκεπτικιστής να αποκρούσει την λογοτεχνική θεώρηση. Τα φαινόμενα δεν τον άφησαν. Κινήθηκε αιωρούμενος προς τον πίνακα. ΚΒΑΝΤΙΚΟ ΑΛΜΑ σημείωσε, διαγράφοντας την ΑΙΤΙΑ. Το χέρι του αποτύπωνε γενικούς τύπους κβαντομηχανικής προσπαθώντας να εκτοπίσει από αυτές τον χρόνο. Ήταν αδύνατο. Ασυναίσθητα έγραψε στον πίνακα 42. Θυμήθηκε όλη την παραφιλολογία για τον αριθμό αυτό βασισμένη στον ίδιο συγγραφέα. Όπως είχε γράψει το νούμερο στον πίνακα ένα αποτύπωμα προηγούμενης γραφής έκανε την εμφάνισή του ανάμεσα. Έβλεπε 432. Γύρισε στην Αριάδνη. «Αριάδνη, ανίχνευσε ήχους στα 432hz» . Κοίταξε καρτερικά το μηχάνημα. «Δεν υπάρχει τίποτα σε αυτή την συχνότητα» απάντησε η Αριάδνη. «Το ήξερα!» αναφώνησε και η ηχώ του αμφιθεάτρου το επανέλαβε. Ήταν βέβαιος πλέον ότι το σύμπαν στο οποίο βρισκόταν δεν ήταν αυτό στο οποίο γεννήθηκε. Μέσω ενός κβαντικού άλματος βρέθηκε σε ένα άλλο σύμπαν. Άρχισε σιγά σιγά να δέχεται την λογοτεχνική θεωρία. Η μεταφορά του δεν ήταν στο χωροχρόνο, αλλά σε μια άλλη ακατανόητη διάσταση που ο χώρος και ο χρόνος δεν ήταν δομικά στοιχεία. Το σύμπαν είχε αλλάξει και αυτός περιφερόταν μέσα του κλεισμένος με μια φούσκα με ότι απέμεινε από το δικό του σύμπαν.
Άρχισε να συνηθίζει την απουσία βαρύτητας. Ξάπλωσε στο ταβάνι. Έκλεισε τα μάτια του ευχαριστημένος με την διαπίστωση του. Χαμογέλασε. Ίσως και να κοιμήθηκε λίγο. Μια ιδέα τον έκανε να ανοίξει τα μάτια του διάπλατα. Ψηλάφησε την τσέπη του και έβγαλε ένα σημειωματάριο. Με το ενσωματωμένο μολύβι σημείωσε «Να επεκτείνω τους νόμους της ρομποτικής και τεχνητής νοημοσύνης : Δεν απαντάμε σε ερώτηση για το σύμπαν». Τοποθέτησε το μολύβι μέσα στο σημειωματάριο, το σημειωματάριο στην τσέπη. Στράφηκε στην Αριάδνη.
«Αριάδνη»
«Μάλιστα κύριε καθηγητά»
«Διέγραψε το τελευταίο συμπέρασμα, και θεώρησε σαν απάντηση το 42»
«Κύριε καθηγητά, επιβεβαιώνετε την αντικατάσταση;»
«Ναι, προχώρησε στην αντικατάσταση»
Το σώμα του ξεκόλλησε από το ταβάνι και συνάντησε με γδούπο το πάτωμα. Έμεινε ακίνητος εκεί. Μια φοιτήτρια μπήκε στο αμφιθέατρο λίγο μετά, τον βρήκε και ούρλιαξε για βοήθεια. Ο Μπάμπης ήταν αναίσθητος. Άνοιξε τα μάτια του πολύ αργότερα ξαπλωμένος σε ένα δωμάτιο νοσοκομείου. Προσπάθησε να σηκωθεί αλλά ένιωσε ότι τον είχαν καρφώσει στο κρεβάτι με δύο καρφιά. Ένα στο κεφάλι και ένα στον θώρακα. Άθελα του ενεργοποίησε τον συναγερμό και μια νοσοκόμα μπήκε τρέχοντας στον θάλαμό του. «Ξυπνήσατε κύριε καθηγητά;» τον ρώτησε «Δεν μπορείς καν να φανταστείς πόσο» της απάντησε και της χαμογέλασε. Αργότερα έμαθε ότι βρέθηκε χτυπημένος μέσα στο αμφιθέατρο με διάσειση και ένα σπασμένο πλευρό. Τον ρωτούσαν πως συνέβη αλλά δεν τολμούσε να τους πει. Οι γιατροί θεώρησαν ότι έφταιγε το σοκ για την αμνησία, αλλά δεν μπορούσαν να εξηγήσουν τα τραύματα. Ο Μπάμπης δεν τολμούσε να ξεστομίσει αυτά που θυμόταν. Προτίμησε να πιστέψει ότι όλο αυτό ήταν αποτέλεσμα του κουνημένου κεφαλιού του. Οι μέρες πέρασαν. Ανάρρωσε και ήρθε η ώρα να πάρει εξιτήριο. Φορώντας τα ρούχα του, εντόπισε το σημειωματάριο. Το άνοιξε. Το διάβασε και γύρισε με λαχτάρα να δει τον ήλιο που φαινόταν από το παράθυρό του θαλάμου.
Ήξερε!
Φεύγοντας στο βιβλίο σχολιασμών της κλινικής έγραψε :
«Αντίο και ευχαριστώ για τα ψάρια»
Διονύσης Μαυραγάνης