Ποιος θυμάται, όταν έμπαιναν διαφημίσεις στις σειρές ή τις ταινίες που βλέπαμε στην τηλεόραση, και μας χάλαγαν τη φάση, πόσο μας θύμωναν αυτές οι παύσεις, πάντα στο καλύτερο σημείο, και πως έπρεπε να βρούμε κάτι να κάνουμε στο ενδιάμεσο μέχρι να ξεκινήσει το έργο, για να αντέξουμε αυτή τη διακοπή ;
Παλιότερα δεν υπήρχαν οι φορητές οθόνες να τις κουβαλάς παντού ή το ασύρματο δίκτυο. Χρειαζόταν να περιμένεις συγκεκριμένη ώρα για το πρόγραμμα που ήθελες να παρακολουθήσεις και εν τω μεταξύ υπήρχε ο ελεύθερος χρόνος μετά την δουλειά και το σχολείο, και για τηλεόραση και για επαφή, για συζητήσεις, ανέκδοτα και επανασύνδεση με τους ανθρώπους.
Θυμάμαι το διάστημα των διαφημίσεων μας φαινόταν ιδιαίτερα μεγάλο και για να περάσει γρήγορα, σηκωνόμασταν να παίξουμε, μακριά από την τηλεόραση, να την αφήσουμε να κάνει τη δουλειά της και να επιστρέψουμε μπροστά της μόνο για αυτό που περιμέναμε να δούμε. Αν δεν παίζαμε, μπορεί να τρώγαμε, στην κουζίνα. Ίσως τσακωνόμασταν με τον αδελφό μου, ίσως μιλούσαμε με τους γονείς μας. Νιώθαμε όμως μια ευχαρίστηση την ώρα της τηλεόρασης, γιατί ήταν στο πρόγραμμά μας. Ξέραμε ότι το Τσικιτίτας θα τελειώσει 3 το μεσημέρι για παράδειγμα, θα δούμε Παρά Πέντε κάθε Δευτέρα βράδυ και είχαμε προετοιμαστεί γι’ αυτό. Τελειώναμε μικροδουλειές και εργασίες με την ησυχία μας, ασχολούμασταν με τη ζωή μας και μετά καθόμασταν όλοι μαζί μπροστά από την τηλεόραση και το χαιρόμασταν πολύ. Το αργότερο 12 το βράδυ έκλεινε η τηλεόραση.
Τώρα, Netflix και ατέρμονο streaming…
Απεριόριστες επιλογές, άμεσα διαθέσιμες 24/7, αδιάκοπη ροή βίντεο, το ένα διαδέχεται το άλλο σε δευτερόλεπτα, χωρίς παύσεις, χωρίς πρόγραμμα. Όλα χύμα, όλα μαζί, ποσότητα και διάρκεια όση αντέχουν οι αμφιβληστροειδείς σου. Τόσοι ψηφιακοί αντιπερισπασμοί στο χέρι σου, που χάνεις πια τον έλεγχο της καθημερινότητάς σου. Και το χειρότερο, νομίζουμε πως περνάμε καλά. Σερβιρισμένη ψυχαγωγία στις οθόνες μας για ατομική κατανάλωση. Πλέον δημιουργούνται παύσεις στο πρόγραμμά μας, στις σχέσεις μας, στη διατροφή και τη φυσική μας κατάσταση.
Αν μπορούσα να σας το κάνω εικόνα, θα ήταν κάπως έτσι…
Έχεις γυρίσει κομμάτια απ’ τη δουλειά. Χρειάζεσαι οπτικοακουστικό break. Να ξεχάσεις τα νεύρα. Πετάς ρούχα, τρέχεις τουαλέτα, ανοίγεις ψυγείο. Λίγα πράγματα. Μήπως να παραγγείλεις ; Άστο. Λιγοθυμάς από την πείνα. Κάτι πρόχειρο, λοιπόν. Κοιτάς ρολόι, έχεις χρόνο να πεταχτείς σούπερ μάρκετ, να βγάλεις βόλτα το σκυλί και να μαγειρέψεις για αύριο. Εφησυχάζεις. Φοράς άνετα ρούχα. Σβήνεις φώτα, τηλέφωνο μπροστά, μη χρειαστεί να σηκωθείς. Έφτασε η στιγμή. ( *Άλμα με διπλό τόλουπ στον αέρα και καλλιτεχνική προσγείωση στον καναπέ.) Πατάς το κουμπί ! Το κουμπί Netflix του τηλεχειριστήριου. Αμέ. Όχι, θα χάσεις χρόνο να ψάξεις. Ξεκινάς επεισόδιο, μασουλάς μέχρι και κάτι μπαγιάτικες φρυγανιές. Ωραία σειρά. Πάμε το δεύτερο, να το σιγουρέψουμε. Συνεχίζεις. Χτύπησε το τηλέφωνο, η μάνα σου ήταν, άσε θα την πάρεις αύριο. Περνάει η ώρα. Σου έστειλε μήνυμα ο φίλος σου. Δεν πας πουθενά έτσι σκασμένη στο φαΐ και άλουστη. Φτάνει 12 η ώρα το βράδυ στην 2η σεζόν. Σε κρίσιμο σημείο. Ε, κρίμα να μη δεις και πώς τελειώνει. Fast- forward, λοιπόν, τις σκηνές. Το σκυλί έχει γυρίσει ανάποδα πλέον και αγκομαχάει. Δίψασες. Μιας που σηκώθηκες άντε να βγάλεις το σκυλί για 3,7 λεπτά μέχρι το απέναντι πεζοδρόμιο, το τραβάς να πάτε σπίτι, ταυτόχρονα κοιτάς instagram. Ντους. Δόντια βαριέσαι, άσε για το πρωί. Αποκοιμιέσαι.
Ok. Αυτό είναι άλλο ένα προβληματικό σύνδρομο της εποχής μας. Σύνδρομο Netflix. Το εξελιγμένο μοντέλου διαταραχής του video gaming. Μια εύκολη δραπέτευση από την κουραστική καθημερινότητα, που μουδιάζει τις αισθήσεις, και γιατί όχι ; Με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, τις σκέψεις, τις ενοχές, τις απογοητεύσεις, τους φόβους μας να καραδοκούν πότε θα πλημμυρίσουν το μυαλό μας. Και πάνω που κοιτάς το ρολόι και καταλαβαίνεις σε ποια χρονιά, βρίσκεσαι, τι μέρα είναι και τι έχασες όση ώρα έβλεπες σειρές, 5,4,3,2,1…. αποσυντονίζεσαι, ξανά.
Το πρόβλημα είναι, βασικά, αρκετά μεγαλύτερο από την υπερβολική παρακολούθηση σειρών/ταινιών. Το internet και τα κοινωνικά δίκτυα επισκιάζουν κάθε δευτερόλεπτου του ελεύθερου χρόνου μας. Έχουμε εθιστεί τόσο πολύ στην ψηφιακή ψυχαγωγία, που πέφτουμε σε νάρκη για όση ώρα χαζεύουμε μπροστά σε μια οθόνη. Σε όποια τέτοια περίπτωση ναρκωτικής απόδρασης από το περιβάλλον μας, δημιουργείται ένα επιφανειακό feeling καλοπέρασης, καθώς τα μάτια μας εντυπωσιάζονται και ευχαριστιούνται από τις αναδυόμενες προτιμήσεις και προτάσεις, ενώ αποστρεφόμαστε όλο και πιο εύκολα την επικοινωνία με τους ανθρώπους γύρω μας.
Μας ενοχλεί η ένταση, βαριόμαστε εύκολα να συζητήσουμε, να πούμε παραπάνω από 10 λέξεις, βαριόμαστε να ρωτήσουμε πράγματα, να ασχοληθούμε με κάτι που θέλει προσοχή και επιμονή, αποφεύγουμε επαφές και δεν έχουμε χρόνο, πόσο μάλλον ελεύθερο. Η περιήγηση στο διαδίκτυο και τα social media δεν είναι ελεύθερος χρόνος. Είναι προσαρμοσμένος χρόνος βάσει marketing. Αρκετές επιλογές και δραστηριότητες μας online δεν εκφράζουν τις προσωπικές μας ανάγκες και τον χαρακτήρα μας, αλλά λειτουργούν ως αντιπερισπασμοί και φαντασιώσεις.
Βολευτήκαμε στον καναπέ, επειδή είναι εύκολο. Βολευτήκαμε με τις επιλογές που προωθούνται στο διαδίκτυο, για να μην μπαίνουμε στον κόπο να αναζητήσουμε τις αληθινές μας ανάγκες και τις προσωπικές μας ιδέες. Και πώς να σκεφτεί κανείς τόσο αυθεντικά, όταν το μυαλό είναι υπερφορτωμένο εικόνες και headlines ; Μέχρι και στον καθημερινό μας λόγο μπερδεύουμε τις λέξεις, ξεχνάμε τι θέλαμε να πούμε, πώς να το πούμε, πέφτει σε ποιότητα το λεξιλόγιό μας, δεν μπορούμε να διαβάσουμε άνετα πάνω από 2 παραγράφους. Δεν έχουμε χρόνο να ξεκουραστούμε σωματικά, να κοιμηθούμε αρκετά. Δεν έχουμε χρόνο να διαθέσουμε, για να νιώσουμε οικειότητα. Δεν έχουμε χρόνο να κάνουμε έρωτα. Δεν έχουμε υπομονή να εξηγήσουμε τι θέλουμε, τι μας ενοχλεί, τι χρειαζόμαστε. Ταΐζουμε ασταμάτητα junk food τα μάτια μας και το μυαλό μας και ξεχάσαμε να ποτίσουμε την ψυχή μας.
Το Netflix, το Youtube και κάθε πλατφόρμα γίγαντας κοινωνικών δικτύων, έχουν μετατρέψει αυτή την ανθυγιεινή συμπεριφορά σε μία αποδεκτή στάση του σύγχρονου ανθρώπου. Και δεν προσπαθούν καν να αποκρύψουν τις προθέσεις τους να μας εθίσουν ακόμα πιο πολύ. Είναι επιχειρήσεις, η φιλοδοξία τους είναι το κέρδος και εμείς τους το προσφέρουμε απλόχερα, πληρώνοντας κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή συνδρομή.
Η ζωή δεν είναι όμορφη, είναι απροσδόκητη, ωμή, ρεαλιστική, κουραστική, βιαστική. Μέσα όμως υπάρχουν παύσεις με φιλιά, με περιπάτους, με γέλια, με τραγούδια, με παρηγοριά, με ευγνωμοσύνη, με αγκαλιές, με έρωτα, με γαλήνιους ύπνους και χαρούμενα πρωινά, με συγχώρεση, με ευγένεια, με αγάπη. Τέτοιες παύσεις χρειαζόμαστε.
Μήπως να αφήσουμε για λίγο τις οθόνες, να δούμε πώς θα πάει ;