Είμαι το στερνοπούλι ενός ζευγαριού που μετανάστευσε στο εξωτερικό στα τέλη της δεκαετίας του ’60 έχοντας ήδη δύο παιδιά στην εφηβεία. Εκεί ‘προέκυψα’ εγώ χωρίς να είμαι στο πρόγραμμα! Οι γονείς μου, όσον αφορά τις αντιλήψεις, με μεγάλωσαν με τα ίδια μυαλά που ανέθρεψαν τα αδέλφια μου.
Τις δεκαετίες του ΄70 και ’80, ενώ εξελίσσονταν και εξευρωπαΐζονταν τα ήθη και ο τρόπος σκέψης των Ελλήνων της Ελλάδας, οι δικοί μου, αν και βρίσκονταν στο εξωτερικό, έμειναν με τα μυαλά που ‘κουβαλούσαν’ από το χωριό, το Γέρακα Λακωνίας. Μας χώριζαν 15 χρόνια με τα αδέλφια μου αλλά οι συμβουλές που έδινε ο πατέρας στην αδελφή μου ήταν ίδιες και απαράλλαχτες με αυτές που έδωσε σε μένα, αργότερα.
Ο πατέρας ήταν της κατοχικής γενιάς, γεννημένος το 1928. Ορφανός από μητέρα από βρέφος, είχε γνωρίσει το σκληρό πρόσωπο της κοινωνίας από μικρός και είχε φάει τη ζωή με το κουτάλι. Δεν διέθετε ακαδημαϊκή μόρφωση παρά μόνο κοινωνική. Ήταν αυστηρός σε θέματα ηθικής αλλά ανοιχτόμυαλος σε ζητήματα προόδου. Ενώ το κύριο μέλημα της μητέρας ήταν να βρούμε ένα καλό παιδί να παντρευτούμε, καθώς ήμασταν κορίτσια, ο πατέρας μας ενθάρρυνε με την αδελφή μου να σπουδάσουμε, να μη μείνουμε ‘σταμπόνια’ (αυτοί που δεν ‘παίρνουν’ τα γράμματα/ ‘τούβλα’) και να έχουμε το δικό μας πουγκί ώστε ‘να μην έχουμε ανάγκη κανέναν άντρα κερατά’, όπως έλεγε χαρακτηριστικά. Μας προίκισε, επίσης, ώστε «Να μη λέει ο γαμπρός ότι σας πήρε ξεβράκωτες», μεταφέροντας τα ακριβή του λόγια.
Ξεκινάμε λοιπόν με τις παροιμίες που αποτελούν την παρακαταθήκη της θυμοσοφίας του λαού μας. Τις παρακάτω τις χρησιμοποιούσε κατά κόρον ο πατέρας όπως και πολλές άλλες.
« Φίλοι και κουμπάροι μου φάγαν το κεφάλι». Εδώ ο πατέρας ήθελε να τονίσει να μην παραέχουμε εμπιστοσύνη σε κανέναν και να μην παρασυρόμαστε από την εκάστοτε παρέα γιατί μπορεί να μπλέξουμε. Ανάλογη προσφιλής παροιμία του πατέρα ήταν : «Πες μου το φίλο σου να σου πω ποιος είσαι».
«Απλώνω την αρίδα μου (το πόδι μου) μέχρι εκεί που φτάνει η κουβέρτα μου», εννοώντας να γνωρίζουμε τις πραγματικές μας δυνατότητες και να μην κάνουμε ριψοκίνδυνες κινήσεις. Ο πατέρας ήταν πάντα της λογικής ‘κάλλιο πέντε και στο χέρι παρά δέκα και καρτέρι’, θέλοντας να μας εμφυσήσει το πνεύμα της οικονομίας και της σωστής διαχείρισης.
«Από τις δύο πέτρες βγαίνει τ’ αλεύρι». Εδώ τα πράγματα έχουν διπλή σημασία. Ο πατέρας χρησιμοποιούσε την παροιμία τόσο για την απόδοση των ευσήμων στις επιτυχίες όσο και για επίρριψη ευθυνών σε διενέξεις. Π.χ και οι δύο γονείς συμβάλλουν στον καλό χαρακτήρα του παιδιού τους/ και οι δυο πλευρές φταίνε όταν υπάρχει μια φιλονικία.
«Δέκα μέτρα, μία κόβε», έλεγε συνέχεια ο πατέρας, εφιστώντας την προσοχή μου στο σωστό υπολογισμό πριν τη λήψη των αποφάσεων, ώστε να μην μετανιώσω μετά. Κοντολογίς να ‘ζυγίζω’ καλά τα λόγια και τις αποφάσεις μου από πριν. Έφερνε ζωντανό παράδειγμα τη μητέρα που ήταν μοδίστρα. Αν δεν τσέκαρε τα μέτρα και έκοβε κουτουρού (στην τύχη/χωρίς σωστό μέτρημα) το ύφασμα, αυτό μετά θα αχρηστευόταν.
«Ανάλογα με την τσόχα και τα ραφτικά». Στη ζωή το κάθε πράγμα έχει την αξία του και οι απαιτήσεις είναι ανάλογες. «Όσο μαστόρισσα κι αν είναι η μάνα σου, δε μπορεί να φτιάξει ένα καλό φουστάνι από μια λινάτσα. Η λινάτσα κάνει μόνο για τσουβάλια», έφερνε πάλι ένα παράδειγμα βγαλμένο από την καθημερινότητά μας.
«Ο λύκος δε μονιάζει με τα πρόβατα». Ο πατέρας δεν πίστευε στη φιλία των αντίθετων φύλων. Κάθε αγόρι (= λύκος) που με πλησίαζε, να το κρατούσα σε απόσταση γιατί είχε πονηρό σκοπό.
Οι επόμενες δύο παροιμίες αναφέρονταν στην εποχή που θα άνοιγα το δικό μου σπίτι.
«Το παιδί σου πάντρεψες, γείτονα τον έκανες». Ο πατέρας δεν θα αναμειγνυόταν στην επιλογή συζύγου, δεν θα ανακατευόταν στα οικογενειακά μου αλλά , όλα κι όλα, δε θα γινόταν και αποδέκτης παραπόνων ‘μεθαύριο’, αν κάτι στράβωνε. Θα ήμουν ένας ‘γείτονας’ με δικό μου σπιτικό, δικές μου ευθύνες και προβλήματα και θα επωμιζόμουν τις επιπτώσεις των δικών μου αποφάσεων και επιλογών.
«Όσους κλείνει η πόρτα σου. / Όξω απ’ την πορτούλα μου ας είσαι κι αδελφούλα μου». Προτεραιότητα θα είχε η άμεση οικογένειά μου και οι ανάγκες της. Δε θα φορτωνόμουν τα προβλήματα των άλλων γιατί τα ξένα προβλήματα χαλάνε ή και κλείνουν σπίτια.
Τέλος, ο πατέρας που κατάφερε ό,τι κατάφερε στη ζωή του τη σκληρή δουλειά και με την πολύτιμη βοήθεια της μητέρας, μου είπε την εξής μεγάλη αλήθεια : “Τασία, κανείς δεν έγινε πλούσιος με το Σταυρό στο χέρι. Να θυμάσαι, όμως, ότι το άδικο δεν ευλογείται. Εδώ ο παράδεισος… εδώ κι η κόλαση”.
Αυτός ήταν ο πατέρας κι μέχρι εκεί έφτανε η σκέψη του. Στα χρόνια της νιότης μου αμφισβητούσα τα περισσότερα από όσα έλεγε. Τώρα που είμαι γονιός, πιάνω τον εαυτό μου να δίνει τις ίδιες ορμήνιες (συμβουλές) στα παιδιά μου. Δυστυχώς ‘έφυγε’ αρκετά νωρίς πριν προλάβει να με δει μητέρα και να καμαρώσει τα εγγόνια του. Ο μικρός μου γιος έχει το όνομά του, Πάτροκλος. Πάντα ήθελε ο πατέρας να βγει το βαπτιστικό του όνομα που το λάτρευε αλλά ελάχιστοι το ήξεραν και τον αποκαλούσαν έτσι. Στο Γέρακα το ‘Πάτροκλος’ το έκοψαν και το έκαναν ‘Πέτρος’ όπως και πολλά άλλα ωραία και μοναδικά ονόματα, χάριν συντομίας και λόγω άγνοιας.
Εκτός από τις πολύτιμες ορμήνιες του, πριν ‘φύγει’ μου άφησε την ευχή του, που την έχω εικόνισμα στην ψυχή μου. «Ευχή γονιού, ευχή Θεού», όπως λέει και ο σοφός λαός μας.
_________________________________________________________________________
Στον παρακάτω σύνδεσμο, https://thebluez.gr/%ce%ad%cf%87%ce%b5%ce%b9-%ce%bf-%ce%ba%ce%b1%ce%b9%cf%81%cf%8c%cf%82-%ce%b3%cf%85%cf%81%ce%af%cf%83%ce%bc%ce%b1%cf%84%ce%b1/ υπάρχει ένα ακόμα κείμενο ‘Έχει ο καιρός γυρίσματα’, αφιερωμένο στον πατέρα. Μπορεί η μάνα να είναι ιερή και όντως να είναι μόνο μία, αλλά ένα κορίτσι πάντα έχει ένα ιδιαίτερο δέσιμο με τον μπαμπά. Αυτό είναι ακόμα πιο ισχυρό όταν τον έχει χάσει νωρίς.
Επίσης στον σύνδεσμο https://thebluez.gr/%ce%bf%ce%b9-%ce%bf%cf%81%ce%bc%ce%ae%ce%bd%ce%b9%ce%b5%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b3%ce%b9%ce%b1%ce%b3%ce%b9%ce%ac%cf%82/
υπάρχει κείμενο με τις ορμήνιες της γιαγιάς.