Καθόμουν μια ωραία μέρα, στο γραφείο μου και σκεφτόμουν την επική ατάκα που άκουσαν τ’ αυτιά μου πριν πιω καφέ.
«Δεν ξέρω τι κάνει αυτός ο άνθρωπος, αλλά είναι φυσικό ταλέντο! Ό,τι κι αν κάνει, το κάνει τέλεια…».
Αυτή η φράση ειπώθηκε από αρχισυντάκτρια (όχι τη δικιά μας παιδιά! Η δικιά μας είναι μια μικρή θεότητα!). Από αρχισυντάκτρια! Κι ειπώθηκε για άνθρωπο που δεν έχει καμία σχέση με τις λέξεις. Έτυχε κι έγραψε 350 λέξεις μ’ έναν καυστικό και πιασάρικο τρόπο κι αυτός ο συνδυασμός επέφερε επιτυχία.
Αλλά «φυσικό ταλέντο»; Φυσικό ταλέντο; Τι πάει να πει «φυσικό ταλέντο»; Και τι σημαίνει «τα κάνει όλα τέλεια»; Παιδάκια, κοιτάξτε λίγο. Αυτά δεν τα λέμε σε τελειομανείς ανθρώπους. Όπως εμένα, ας πούμε! Που αγαπάω τις λέξεις κι έχω κοπιάσει πάρα πάρα πολύ για να βγάλω ένα επιθυμητό αποτέλεσμα. Εντάξει, μπορεί να μην έχω βγάλει καμιά σχολή γραφής, όμως έχω παρακολουθήσει σεμινάρια. Έχω διαβάσει κι έχω μελετήσει πάρα πολύ. Κι έρχεται τώρα το «φυσικό ταλέντο» να με εκτοπίσει! Χα χα χα… Ας γελάσω κλέφτικα! Το «φυσικό ταλέντο» να κάτσει στ’ αυγά του, παρακαλώ πολύ!
Κι εντάξει η γραφή. Πες ότι δεν είναι τέχνη! (Η λογοτεχνία και η ποίηση είναι). Πες ότι η Σάρα και η Μάρα μπορεί να γράψει ένα κείμενο, να γίνει viral κλπ. Πες ότι είναι αποδεκτά τα «φυσικά ταλέντα». Πες, είπα!
Τι συμβαίνει όμως με τις υπόλοιπες τέχνες; Τις τέχνες, τις βαρβάτες. Γλυπτική, ζωγραφική, μουσική, ποίηση, θέατρο, κινηματογράφος, φωτογραφία, αρχιτεκτονική, χορός και τώρα πια τα comics. Εκεί που το κάθε «φυσικό ταλέντο» κάνει την εμφάνισή του και εξοργίζει εκείνους που αγαπούν κι έχουν παλέψει για την εκάστοτε τέχνη του. Θα μπορούσα να πω «εκεί που ο κάθε ατάλαντος κάνει την εμφάνισή του κι εξοργίζει τα πραγματικά ταλέντα», αλλά υποσχέθηκα πως δε θα με συνεπάρει το κείμενο και θα κρατήσω ένα επίπεδο.
Ας πιάσουμε έναν τυχαίο κλάδο για να σας δώσω ένα παράδειγμα. Θέατρο! Πού πας «φυσικό ταλέντο» μου να συγκριθείς μ’ εκείνον που έχει φτύσει κυριολεκτικά αίμα στα σανίδια των θεατρικών σχολών; Που έχει περάσει μερόνυχτα προσπαθώντας να γίνει ένα με το ρόλο. Που έχει ακούσει να μειώνεται και να εξυψώνεται με ταχύτητα φωτός κι έχει προσπαθήσει τόσο πολύ για να πετύχει που είναι πια στο αίμα του. Εκείνον που παλεύει γιατί σέβεται απλά και μόνο όσα πρεσβεύει η τέχνη του.
Θα απαντήσω εγώ… Όχι! Ουρανοκατέβατο και κωλόφαρδο μπορώ να σε χαρακτηρίσω «φυσικό ταλέντο» μου. Τίποτα περισσότερο!
Το ίδιο συμβαίνει και με τη μουσική, ας πούμε. Έχετε δει, την ταινιάρα, το Whiplash; Ποιο «φυσικό ταλέντο» θα τ’ άντεχε όλα αυτά; (Να κι ο κινηματογράφος μέσα!). Ας αφήσουμε την ταινία όμως κι ας επανέλθουμε στην πραγματικότητα. Εγώ, μπορεί να είμαι «φυσικό ταλέντο» στο πιάνο γιατί όταν ήμουν 8 χρονών έκανα μερικά μαθήματα. Θα πάω να πάρω τη θέση ενός πιανίστα σε μια μεγάλη παράσταση και θα πουλάω και μούρη; Όχι βέβαια! Καλά εγώ, έχω και το γνώθι σαυτόν. Δε θα το άγγιζα το πιάνο κι ας είχα μια μικρή, απειροελάχιστη, έφεση.
Γιατί οι μπαλαρίνες; Επειδή δηλαδή μπορώ να στηριχτώ στις πουέντ (που δε μπορώ!), θα συγκριθώ με μια πρίμα μπαλαρίνα που έχει ματώσει τα πόδια της για μια θέση; Όχι! Ούτε επειδή έχω έφεση στο χορό ή επειδή έχω ρυθμό. Άλλο το «μ’ αρέσει ο χορός» κι άλλο «ο χορός είναι η ζωή μου». Ας αντιληφθούμε λίγο τη διαφορά!
Δεν το έχω δουλέψει. Δε τ’ αγγίζω! Μα καλά, τίποτα δε σας έμαθαν στα σχολεία;
Ακόμα και στη μαγειρική (που δεν είναι τέχνη), δε μπορεί ένας ερασιτέχνης να συγκριθεί με έναν σεφ που έχει βγάλει μια σχολή κι έχει μοχθήσει μέσα στις κουζίνες. Δείτε το masterchef. Οι ερασιτέχνες είναι πάντα υποψήφιοι. Τυχαίο; Δε νομίζω!
Οι τέχνες είναι τα πάντα. Οι άνθρωποι που επιλέγουν να ακολουθήσουν το δρόμο μιας τέχνης είναι συνειδητοποιημένοι και έχουν παλέψει με νύχια και με δόντια. Σέβονται την ίδια την τέχνη κι όλους όσους συμβάλλει μέσα σ’ αυτή. Ορισμένοι χάνουν τον εαυτό τους στ’ όνομά της κι άλλοι βρίσκουν το νόημα της ζωής. Δε ξύπνησαν μια μέρα κι είπαν «ναι, εγώ θα γίνω αυτό γιατί έτσι!». Είχαν το ένστικτο να εξερευνήσουν το ταλέντο τους. Το εξάσκησαν. Επέλεξαν μια σχολή. Δούλεψαν. Έπεσαν. Σηκώθηκαν. Έκλαψαν. Μάτωσαν.
Αυτά είναι ταλέντα. Άλλοι φυσικά κι άλλοι επίκτητα. Να τους σέβεσαι λοιπόν, όπως θα σεβαστείς μια δασκάλα ή έναν γιατρό ή όποιον τελοσπάντων, έχει βγάλει μια σχολή κι έχει μια κλίση. Άλλοι έχουν το χάρισμα κι άλλοι έχουν τη χάρη.
Ε, όσοι έχουν απλά τη χάρη να μην μπλέκονται με τα χαρίσματα γιατί θα τους πάρει και θα τους σηκώσει. Είναι μέχρι να σηκωθεί το χάρισμα και εξοντώσει τη χάρη! Τα «φυσικά ταλέντα» στους πάγκους τους κι οι υπόλοιποι στο παρκέ.
Και τώρα που το θυμήθηκα κι έχω πιει καφέ, πάω να πω δυο λόγια στο δικό μου «φυσικό ταλέντο»…
Κατερίνα Μοχράνη